Risico’s bij populaire supplementen zoals kurkuma, vitamine C en sulforafaan

Voor elk probleem een pil

Supplementen kunnen schadelijk zijn. Het beoogde gunstige effect zelf kan een bijwerking zijn van de detoxificatie van gifstoffen. Dit stuk gaat over hoe dat zit en in hoeverre dit problematisch is. Want in de alternatieve en complementaire geneeskunde wordt veel met supplementen gewerkt. Het is een miljardenindustrie, met veel belangen. Veel collega-therapeuten hebben voor elk kwaaltje een pilletje. Of zelfs een hele serie. In een nobele poging de chronische klachten van hun patiënten te verhelpen. Die met de reguliere zorg vaak niet verbeteren. Een nobel streven zeker. Maar hierin schuilen nogal wat valkuilen, misverstanden en zelfs gevaren. Niet anders dan met regulier medicijngebruik… Behalve misschien nog erger?

Symptomen en interpretaties

Over het algemeen zou terughoudendheid raadzaam zijn met stoffen die überhaupt niet essentieel zijn. Omdat ze meestal wel een toxisch effect kunnen hebben. Naast het veronderstelde gunstige effect. Daarmee dus bijwerkingen kunnen geven, sinds het lichaam de toxische stoffen zal willen ontgiften en elimineren. De grap is dat die bijwerkingen verschuivingen of onderdrukking van symptomen kan geven. Dat vervolgens geïnterpreteerd kan worden als iets positiefs. Zo zijn er een aantal stoffen, die op een bepaald niveau een positief effect blijken te geven. Maar op een ander niveau, of op lange termijn, eerder belastend of schadelijk kunnen zijn.

Bijwerkingen

Om te beginnen: Nagenoeg elk micronutriënt kan diverse bijwerkingen geven en netto negatief zijn. Ook de essentiële. Zo kan het populaire vitamine C als supplement leiden tot duizeligheid, diarree, buikkrampen en een opgeblazen gevoel. Maar ook meer ernstige klachten geven. Denk aan nierstenen, ijzerstapeling, oxidatieve stress (celschade), huidproblemen en problemen met medische tests en medicijngebruik. Hoge doses vitamine A kan leiden tot leverschade en geboorteafwijkingen bij zwangere vrouwen. Overmatige inname van vitamine E kan het risico op een hersenbloeding vergroten.

Besmetting en vervalsing

Naast overschotten, die het lichaam belasten, zijn sommige supplementen verontreinigd met zware metalen, pesticiden of andere schadelijke stoffen. Ook worden velen vervalst met medicijnen of andere illegale verbindingen. Wat aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. De Amerikaanse toezichthouder (FDA) benadrukte dat een aanzienlijk aantal voedingssupplementen niet-openbaar gemaakte farmaceutische ingrediënten bevatten.

Medicijnen vs suppletie

Veel supplementen komen dan ook uit de koker van dezelfde farmaceutische bedrijven, waar je misschien niet (meer) mee te maken wilde hebben. Daarbij is het voordeel voor de farmaceut dat suppletie aan veel minder strenge eisen hoeft te voldoen. De eisen aan voedingssupplementen zijn dus veel lager dan die van medicatie en daarmee goedkoper te produceren. Met mogelijk grotere winsten als resultaat.

Gebrekkige wetenschap

Naast die lagere kwaliteit zijn de meeste claims wetenschappelijk onderzoek verkeerd. Daar waar belangen meespelen in ieder geval. Belangenverstrengeling is een groot probleem. Maar ook selectie-/publicatiebias, slechte studie ontwerpen, inconsistente resultaten, associaties die als oorzakelijk worden gepresenteerd, te korte trials en beperkte generaliseerbaarheid. Bij suppletie specifiek speelt verder dat er vaak te weinig oog is voor interacties en doseringen.

Artificial intelligence twist

Daarbij is door middel van artificial intelligence (AI) een gigantische hoeveelheid fraude aan het licht gekomen. Onder andere uit Nederland. Helaas kan AI ingezet ook worden om frauduleus onderzoek te genereren. Dat blijkbaar zeer betrouwbaar oogt en goedkoop ingezet kan worden. Dus we zijn nog niet helemaal gered door AI.

Opneembaarheid

Ook is het vaak de vraag hoe goed de opneembaarheid is van de werkzame stoffen. Je kunt voeding eten en suppletie slikken voor bepaalde nutriënten, zonder een toename van de beoogde nutriënten te realiseren. Bekende voorbeelden zijn vitamines D, B12 en ijzer. Dit zijn nutriënten waar veel mensen daadwerkelijk tekorten in hebben. Tekorten die grote nadelige gevolgen voor de gezondheid kunnen hebben. Zodat aanvulling ervan dan dus wel degelijk raadzaam zou zijn. Zij het via voeding of suppletie. Maar daar zitten dus haken en ogen aan.

IJzerstapeling

Veel mensen hebben bij ijzersuppletie amper of zelfs geen toename in ijzer-waarden in het bloed. Waarbij de meeste van het geabsorbeerde ijzer verloren gaat tijdens suppletie (72%). Zo bleek uit een studie naar lange termijn ijzer suppletie. Met behulp van stabiele isotopen om de ijzerwaarden (ferritine) te meten. Dan bestaat het risico om juist te hoog te doseren. Om dit te compenseren. Met als mogelijk gevolg ijzerstapeling en alle risico’s die daarmee gepaard gaan.

Symptoombestrijding

Een medicijn of supplement kan immers een symptoom onderdrukken. Maar is onderdrukking eigenlijk wat je wil? Misschien wel op korte termijn, maar niet op de lange termijn? Op lange termijn zou de oorzaak van de klacht moeten worden geadresseerd. Deze ligt vaak in het conflict tussen onze leefstijl of mindset en overtuiging enerzijds – en onze evolutie anderzijds. Ofwel op ons vermogen om ons aan te passen aan de eisen en stressoren in het dagelijks leven. Vanuit de oosterse filosofie ligt daar vaak de disbalans. Ofwel het conflict dat leidt naar de symptomen en klachten.

Toxiciteit van plantaardige stoffen

Er wordt vaak voorbijgegaan aan de actieve stoffen zelf, die mogelijk op zichzelf schadelijk zijn. Alhoewel ze mogelijk wel iets aan symptoombestrijding kunnen doen. Zoals ontstekingsremming. Dit is omdat de kwaliteit van veel onderzoek te wensen laat en symptoombestrijding zelfs met suppletie wordt nagestreefd. Maar misschien vooral omdat er wordt voorbij gegaan aan de toxiciteit van plantaardige stoffen. Omdat de focus ligt op het beoogde korte termijn voordeel van het supplement of medicijn. Waarbij onderzoekers geen baat hebben bij het belichten van dit nadeel. Vrijwel elke plant bevat diverse verdedigingsstoffen; de natuurlijke pesticiden.

Natuurlijke pesticiden

Deze stoffen bestaan om planteneters te ontmoedigen. Er zijn talloze verschillende, met elk weer andere werkingsmechanismen.  Zodoende activeren of blokkeren ze (componenten van) de spijsvertering of het detoxificatiesysteem. Of ontregelen ze het hormoonsysteem en/of belasten ze het immuunsysteem. Waarbij er ergens een (korte termijn) voordeel of effect kan optreden. Afhankelijk van wat je meet. Want het lichaam verdedigt zich ook, detoxificeert en maakt antioxidanten vrij (glutathion).

Hormetisch effect

Het geeft mogelijk een hormetisch effect, waarbij de dosis bepalend is. Maar wat als de verdediging tekortschiet? Roken geeft ook een hormetische prikkel, maar we kunnen er niet van uitgaan dat het op lange termijn daarom niet schadelijk is. Of zelfs eerder, voordat je het echt doorhebt? De vraag is dus of deze voortdurende barrage wenselijk is? Waarschijnlijk in ieder geval niet in alle scenario’s. Per saldo zal er minder energie overblijven. Als al deze vitale orgaansystemen überhaupt nog op de rit zijn gebleven. De vraag is eigenlijk niet of maar wanneer ze ontsporen.

Broccoli en sulforafaan

Zo worden kruisbloemige groenten, zoals broccoli, gezien als superfoods. Met extracten zoals sulforafaan als actief component van een supplement. Maar is dit werkelijk positief? Het kauwen op broccoli veroorzaakt de afbraak van glucosinolaten: Een verdedigingsreactie van de plant. Wat leidt tot snelle accumulatie van isothiocyanaten op de plaats van de schade. Isothiocyanaten zijn reactieve elektrofiele soorten (RES) die binden aan thiolen in eiwitten en glutathion: Dat giftig is voor herbivoren en microben, maar kan ook celdood van gezonde plantenweefsels veroorzaken. Vandaar dat broccoli het pas vrijlaat wanneer er schade is, door kauwen of snijden: De plant wil zichzelf vermoedelijk niet vergiftigen… Alleen de planteneter.

Kurkuma ontgiften

Kurkuma kan zeker ontstekingsremmend zijn en andere positieve effecten hebben. Op korte termijn in ieder geval, waar we meten. Maar ons lichaam ontgift het grootste gedeelte van de kurkuma. Waarom zou ons lichaam dat doen? Tenzij we tegelijk zwarte peper met piperine innemen. Waarbij een enzym (UGT) wordt geblokkeerd. Dat verantwoordelijk is voor detoxificatie. Dit enzym helpt dus kurkuma ontgiften. Maar ook diverse andere (toxische) substanties. In het cruciale (fase 2) detoxificatiesysteem van de lever. De vraag is dus of we die ontgifting van kurkuma werkelijk willen blokkeren? Zeker op lange termijn. Of is het beter te focussen op de oorzaak van de ontsteking?

Schadelijke stoffen als ingrediënten

Er zijn dus actieve stoffen in supplementen die we willen opnemen, terecht of onterecht: Die stoffen met een beoogd effect. Vergelijkbaar met medicijnen. Daarnaast zit in bijna alle supplementen helaas ook stoffen die we eigenlijk helemaal niet nodig hebben. Daarmee kunnen ze zeker schadelijk zijn. Denk aan vulstoffen, bindmiddelen, zuurteregelaars, smaakstoffen, anti-klontermiddelen, desintegratiemiddelen, coatings en conserveermiddelen. Allen stoffen die onwenselijk zijn voor je lichaam en mogelijk leiden tot darmproblemen.

Onze zure maag en korte darm

Het maagzuur van de mens is net zo zuur als die van een heyena. Maar dit helpt niet tegen toxische planten. Het is om pathogenen te ontgiften. Op dode dieren. De vraag is dus in hoeverre we deze plantaardige gifstoffen kunnen ontgiften? In hoeverre is die detoxificatie iets positiefs of juist belastend? Zelfs schadelijk of gevaarlijk? Gezien onze ultra korte darm is het antwoord vermoedelijk; korter dan je denkt. Onze totale darmlengte ligt immers tussen die van een kat en een hond. Wij zijn dus zeker geen planteneters, met de capaciteit om veel planten te ontgiften. Met hun vele malen langere dikke darm. Zeker ook gezien onze relatief zeer korte dikke darm, ten opzichte van de dunne darm. Die dunne darm is relatief lang, net zoals bij leeuwen, wolven en andere vleeseters: Om eiwitten op te nemen.

Soort	Darm- : Lichaamslengte	Darm- : Lichaamsoppervlakte
Rund	20:1	3,0:1
Paard	12:1	2,2:1
Baviaan	8:1	1,1:1
Hond	6:1	0,6:1
Mens	5:1	0,8:1
Kat	4:1	0,6:1

Leaky gut: Lekkende darm

Darmproblemen kunnen een teken zijn van leaky gut. Ofwel lekkende darm. Dit kan naar talloze systemische problemen en ziektes leiden. Zoals allergieën, auto-immuunziekten en zelfs kanker. Met name synthetische toevoegingen in suppletie zijn geassocieerd met darmproblemen. Denk aan bindmiddelen, maar ook hoge dosis probiotica. Daarmee is het dus zaak rekening te houden met niet alleen de soort actieve stoffen, de doses en timing, maar ook de overige ingrediënten: Die toevoegingen die niets aan je gezondheid toevoegen, maar je zeker en enkel zullen gaan en/of blijven belasten of zelfs ernstig schaden.

Schonere alternatieven

Als je op zoek bent naar de meest schone alternatieve zal je goed je huiswerk moeten doen. Plus experimenteren op basis van trial en error. Wel kunnen specifieke merken uitkomst bieden, die zich willen onderscheiden in het vermijden van onnodige toevoegingen en hoge kwaliteit producten. Ik werk veel met Bonusan. Een merk met een hoge kwaliteitsstandaard en 120 jaar ervaring. Met bovendien een holistische visie. Waarbij het zich richt op de hoogst mogelijke concentratie actieve stoffen (die dus helaas ook nadelig kunnen zijn) – en zo min mogelijk (synthetische) toevoegingen. Als kPNI therapeut bied ik al mijn cliënten (de volledige) 10% korting, die bij Bonusan mogelijk is als partner.

kPNI en leefstijlgeneeskunde

kPNI staat voor klinische psychoneuroimmunologie. Een vorm van leefstijlgeneeskunde gericht is op de behandeling van chronische klachten. Waarbij wetenschappelijke kennis, bewustzijn en leefstijl de kern zijn: De ultieme oplossing. Maar waarin suppletie tactisch én therapeutisch ingezet kan worden. Als kPNI therapeut is het daarbij mogelijk om vanuit de specifieke cPNI-lijn te leveren: Een lijn van producten ontwikkeld door de grondlegger van de kPNI in Nederland. In samenwerking met Bonusan en de Natura Foundation. Elk van deze cPNI-producten bevatten specifieke stoffen bedoeld voor specifieke werkingsmechanismen. Die door een kPNI-therapeut moeten worden voorgeschreven. Als mogelijke aanvulling op de integrale therapie.

Orgaanextracten

Wat elk van deze cPNI producten uniek maakt zijn de specifieke ingrediënten. Met name de orgaanextracten. Zoals de extracten van bijnier, brein en alvleesklier. Deze hebben specifieke signaal-eigenschappen en zijn bron van een scala en biologische beschikbare ingrediënten. Denk aan vitaminen en mineralen die, dankzij deze signaalfunctie, de corresponderende organen ondersteunen. Om deze weer in balans te kunnen brengen en daarmee herstel te promoten. Ons lichaam is immers gewend om ingrediënten via de voeding te verkrijgen. Waarmee een goede suppletie-strategie in lijn moet zijn. Door de stoffen in de juiste combinaties, eventueel met of juist afzonderlijk van voeding, in te nemen.

Vlees en orgaansupplementen

Het is een onwaarschijnlijk grote misvatting dat de meeste nutriënten in plantaardige voeding zitten. Want de echte superfoods zijn juist van dierlijke aard: Vlees, vis, zuivel en eieren bevatten alle essentiële voedingsstoffen. In tegenstelling tot welke plant dan ook. Maar ook nog in de best opneembare vorm. Nog gekker misschien: Van al dit dierlijke spul is rood vlees de grote winnaar, als het gaat om de hoeveelheid voedingsstoffen. Om vervolgens de kroon te spannen: orgaanvlees is van al deze rode stukken weer de kampioen. Dan vraag je je misschien wat de kampioen is onder de organen? Juist..De lever!

Organen vs plantaardige nutriënten

Om dit te illustreren kan je het beste een grafiek bekijken. Deze grafiek toont een vergelijking van vitaminen en mineralen tussen runderlever en 2 plantaardige bronnen. Hier zie je bijvoorbeeld dat lever in vergelijking met een appel of wortel veel rijker is in letterlijk alle micronutrienten. Bij de meeste enkele honderden procenten meer. Tot eindeloos meer. Want vitamine A, B7, B12 en D is niet te vinden in planten. Betacaroteen moet immers omgezet worden naar vitamine A (retinol). Dat voor veel mensen problematisch is. Wat buiten deze illustratie valt is dat organen ook nog eens alle essentiële eiwitten bevatten. In tegenstelling tot plantaardige bronnen. Plus de essentiële omega 3 vetzuren van het brein. Dat noem ik nog eens een knock-out!

Groei en krimp van het brein

Het zit er dus dik in dat we tijdens miljoenen jaren menselijke evolutie regelmatig orgaanvlees hebben gegeten. Om ons brein in 5 miljoen jaar tijd te helpen groeien van ca. 350cc naar bijna 1800cc zo’n 30.000 jaar geleden. Om in lijn met de opkomst van de landbouw in breinvolume in dramatisch tempo weer te krimpen naar het huidige 1350cc. Als je goed naar de grafiek kijkt zie je een vrij beangstigend tempo van krimp. Nagenoeg precies vanaf het moment dat we van (orgaanverslindende) jager-verzamelaars naar (graanknagende) landbouwers overstapten. Nou hoor ik je hersenen kraken: “Ik word niet bepaald enthousiast van een stuk lever of runderhart. Laat staan nieren of hersenen als hoofdgerecht. Ik denk er niet aan!”.

Pure supplementen

Dan zou je kunnen overwegen organen als supplement te nemen. In plaats van een multivitamine met allerlei toevoegingen of afzonderlijke actieve stoffen, waarbij de interactie en afhankelijkheid onduidelijk en vaak problematisch is. Het Nederlandse Modern Native biedt een serie producten, bestaande uit organen van 100% grasgevoerd rundvlees. Afkomstig van kleinschalige Nederlandse boeren. Hun supplementen zijn zo mogelijk dus nog schoner dan Bonusan. Omdat ze enkel gelatine gebruiken voor de capsule en dus helemaal geen toevoegingen. Gelatine bestaat immers uit puur collageen en staat zelf ook bekend om de gezondheidsvoordelen. Het wordt als supplement verkocht voor met name de verbetering van de hersenfunctie, de kwaliteit van de huid en het herstel van gewrichten.

Natuurlijke multivitamine

Zo lijken orgaansupplementen een duurzaam, natuurlijk en schoon alternatief te zijn voor een multivitamine. Maar ook hierin is enige terughoudendheid geboden. Er kunnen gevoeligheden zijn. Plus een teveel aan bepaalde vitamines en mineralen is ook onwenselijk. Denk aan vitamine A bij zwangere vrouwen. Mocht je wel vitaminen of mineralen willen toevoegen aan je dieet dan is het in de vorm van een multivitamine vaak effectiever en veiliger. Vanwege de wisselwerking en onderlinge afhankelijkheid van alle vitaminen en mineralen. Ons lichaam is gewend een en ander via voeding tegelijkertijd, in bepaalde (voorspelbare) concentraties te krijgen. Een product met een combinatie van organen als supplement lijkt daarin een relatief veilige keuze.

Veilige supplementen

Er zijn dus diverse voedingssupplementen die wel degelijk goed kunnen werken. Een handvol supplementen die ondersteund worden door een (zeer groot) aantal sterke onderzoeken. Waarvan de uitkomsten herhaald zijn door andere onderzoeksteams en financiers, met (enigszins) verschillende belangen en onderzoeksmethoden. Deze kunnen daarom in conservatieve doseringen veilig, door vrijwel iedereen gebruikt worden. Maar ook hier geldt: Idealiter alleen op basis van deskundig en gericht advies en het liefst in combinatie met integrale therapie. Zoals kPNI, leefstijlgeneeskunde of andere manieren van professionele begeleiding; met een holistische en brede kijk naar geneeskunde, gezondheid en welzijn.

Supplementen met voldoende bewijs

Hieronder staan de meest voor de hand liggende en breed toepasbare supplementen. Die in beperkte mate grotendeels veilig zijn voor vrijwel iedereen. Alhoewel de kwaliteitsstandaard (of het gebrek daaraan) van de producent allesbepalend is. Ook is de vorm waarin ze worden gebruikt vaak bepalend zijn voor de eventuele (bij)werking. Hiernaast zijn er nog zeker diverse andere supplementen die niet voor iedereen geschikt zijn. Of nodig. Maar wel erg goed kunnen bijdragen bij specifieke klachten. Met of zonder een specifiek protocol, in combinatie of opbouw en uitfasering. Waarbij de dosis, timing en onderbreking heel specifiek afgestemd moet worden. Onder professionele begeleiding dus.

De relatief veilige supplementen

• Essentiele eiwitten
• Vitamine D3
• Omega 3: EPA/DHA
• Magnesium bisglycinaat
• NAC
• Lactoferrine
• Collageen-peptiden
• Creatine
• Orgaanextracten als multivitamine

Conclusie

Supplementen kunnen je gezondheid absoluut ondersteunen. In ieder geval de juiste supplementen voor jou specifiek, op het juiste moment in de juiste dosis. Met de juiste onderbreking en monitoring. Maar suppletie is uiteraard geen vervanging van een gezonde leefstijl. Of net zo effectief als gerichte therapie of leefstijlaanpassingen bij klachten. Bij lange na niet. Ook kleven er diverse nadelen en mogelijke gevaren aan verkeerde suppletie. Het blindelings slikken, op basis van goedbedoelde adviezen, een sterk marketingverhaal of zelfs een ogenschijnlijk betrouwbare studie, zal in veel gevallen juist negatief uitpakken. Misschien zelfs schadelijk.

Aanbevelingen

Baseer je suppletie- (en algehele gezondheids)advies nooit alleen op goedbedoelde adviezen. Maar op basis van actuele en meetbare biomarkers en de juiste strategie. Die geheel in lijn zijn met jouw (gezondheids-)doelen. Maar zeker ook met onze evolutie als mens. Wat ons mens maakt is immers wat ons mens heeft gemaakt. Die evolutie is enkele miljoenen jaren oud – en helaas vaak net anders is dan tegenwoordig veel wordt gesuggereerd. Plan eventueel een online intake voor een idee over wat voor jou momenteel de juiste stap kan zijn. Of laat hier een reactie achter.